Нэг .Дан . Хоёр дүн. Дүн дүндээ Монгол бүрэн эрхтэй улс .Цаг үеийн золиос. Хөөрхий байх зэрэг зэрэг хэрэг гэвэл. Бодож бүүр их сайн харсан хүмүүс цаг үеийн дэндүү хурц гэрэлд нь шатсан нь олон байх юм .Лам хувраг, ихэс дээдэс. Хувьсгалаас хойш болохоор төрийн зүтгэлтнүүд бас байна.Эгэл олон. Өнчин балчир хүүхдүүд. Сайхан бүсгүйчүүд. Боловсрол мэдлэг төгс бүсгүйчүүд. Настан буурлууд хэн бугай ч байсан энэ ухагдахууны ард  гоц мөргөсөн нь зөндөө байнам. Эцсийн бүлэгт цаг хугацааны турш бий болгосон дадал хэвшил болсон ухагдахуун. Зохиомол хийгээд зохиомол бус үгүйсгэл хоёрын дунд нэг тийм янз бүрээр  / нэг дүндээ/ сохорсон ч гэсэн мэнд  үлдэж үү , үгүй юу. Хэрхэх хийгээд түүн лүгээ магадлах  ахуй цаг нар минь анирдах ахуй соёл... Анирдах ахуй соёл минь чин үнэндээ  зөөлөн  хан тэнгэр минь ягаан нил яв ягаан зах хаяатай байх аваас маргааш дулаахан хэмээхүй монгол хүмүүн анирддагаа. Дүндээ улс үндэстэн бүтэн байна уу. Үгүй юу?.Өнгөрсөн цаг үеээ цаг хугацааны шүүлгээс наана хүмүүс өөрсдөө бас өөр өөрийнхөөрөө өнөөдөр мөнчиг илт ихээр   задлан хэлэлцэж байнам.  Зөв байх монгол ухаан байнаа, байна.Тэгтэл ...Тэгтэл ... Би гэдэг эмэгтэй. Хаана нь бөртийтэл алхалаа вэ дээ. Тиймээ. нх нэгэн зөв  байна уу. БАЙГАА БОЛ ."МИНИЙ БИЕ УХАГДАХУУН БҮРЭЭС ЭНХ НЭГЭН САНАА БАРЬЖ АВАХААР ХӨӨЦӨЛДӨЖ БАЙГАА".Энэ мэрийлтээрээ бас ажиллаж байгаа. Тэр нь хир үр дүнтэй байгаа хийгээд ач тус нь  ерөөсөө өөрийнхөө энэхэн  цаг үедээ туслах. Үүгээрээ миний бие заавал хэн нэг хүнд туслана гээд хашгираад өөрийг нь ойлгохгүй байхад хүртэл дэвхцээд байхыг хүсэхгүй хирнээ цаг үеэ харин их хайрлаж байгаа царай минь энэ юмсанжээ. Тэр туслах байсан туслах ёстой бас их хэрэгтэй хэн нэгэн хүн нь би өөрөө хүртэл бас байж  байх жишээтэй. Байдаг . Нартай хүн би билээ.Тод ба бүдэгхэн. Энэ үгийн сүегэр ишлэл .Газар дээр ,алган дээр минь буй захидал болох анхны үгс илгээх гэнэ. Юу вэ гэвэл .Бурхан ч хүртэл зугтах агшинд хүмүүс бие биедээ тусалдаг . Бас ухаан,  бялхам бодол юуг сонсож юуг сонсоогүй юм бэ энэ талаар бас  дуржигнуулсан байгаа.
 
 Алгассан нь монгол түмэнд ганцхан зүйл байна. Тэр юу  гэнэ.Ихэс дээдэс үе залгамжилан төр улсаа тохинуулах эрх үндсэндээ халагдсан  тэр үеэс  эгэл буурай ард  ажилчин анги давхрага, ажилчин сэхээтэн хэмээх бүлэг нам засгын  буюу улс төрийн нөлөөт эрх барих энэ тэр албан үгс юуг  гээж зөвхөн дараалааллыг бичих хэрэгтэй. Чингэвэл аль ч үед худалдаа наймаа байсан ч тодорхой хүрээлэлд явагдсан байгаа бол одоо одод анивчиж эхэлсэн гэдэг шиг худалдаа наймаа дээд зэрэгээр хөгжих эхлэл байгаа цаг үеийн оргил цагт дунд нь гэдэгнэж, гэгэлзэж, хошигнож, мэдэж, сурч хичээж хөдөлмөрлөж буй монгол  түмэн олны үр хойчис анзаарах болсон  эрээн мярааны дотрох цулгай цагаан ба тас хар орчин нөхцөл .Нууц товчоо . Тэмдэглэл үргэлжилсээр. Гомдол алга. Бурхан зугтдаг л болохоос. Байдаггүй юм биш байх үндэслэл олон байдаг гэвэл.Хүмүүс бид нүүдэллэсэн хирнээ бичсээр үлдсэн буухиа амьдарлын аянчин гуйсан нь юу юу байсан гээ. Одоо цагт бол олон нийтийн харилцаа, бас дахиад олон нийтийн харилцаа л байх юм. Мэдээж технелоги дагасан зүйрлэшгүй сайхан эрх  чөлөөний төлөө хүмүүс мацаж байна. Гор харин юм болгонд байдаг шиг. Хаана утас тасрах шахна тэнд эрчлээ нөхөөс , зангилаа бүгдийг хийх шаардлагатай эцэг,эх, ахан дүүс, анд нөхөд бидэнд байна. Ном бичиг, "нуууц товчоо" судар тань  байна. Алдаа онооны дэнс дээр өөр анд нөхрөө өөр өөрөөр сонгоогүй  ч гэсэн тэр байж байна. Та тэрнийг заавал олдог гэхүү дээ. Яагаад гэвэл бид чинь тун товчхон  бөгөөд  урт удаан  үеийн гэвч хамгийн гол нь нэг их  ичмээргүй түүхтэй цөөхөн хүмүүс юм шүү. Бүх нийтээрээ задгай наймаанд хөлгүй орохоос зугтсан өмөг түшиг түүхээ нэг анзаараарай.

Нууц товчоог зөвхөн хаадын түүх хэмээн өөрөөсөө холтгон ойлгох монгол бараг үгүй . Тэгсэн хирнээ хаагуураа өнөөдөр түүнийг өөрийн гээд нэрлэмээр уялдаатайгаар нь цааш хөглөн хөтлөх энэ тал дээр ялангуяа  хилийн цаана ажиллаж амьдарч байгаа алагхан олон монгол багацуул харсаар л байгаа даа. Чив чимээгүй хэн Гэсэр  ,Жангар өнөө цагт хэрхэн талцсан гээ. Хүмүүний нэгэн амьдраөл мөнх мэт. Энэхэн хүй олныхоо дундахь хүн байхуй. Хүүшлэхүй  цаг үе өөр боловчиг моод өөрчлөгдөн ,галиг солигдовч стиль яагаад өөрчлөгдөөгүй юм бэ. Тэгвэл.Төр улсаа хэн хэрхэн авч явав. Үнэхээрийн нэг  ээлжилж , гомдолтгүй аж. Эхлээд хэн нэгэн чадалтай нь .Дараа нь хаадууд, тэдний үр сад бас гээд л хачирхан гайхсан түүхчидийн шогширсон хатадын зэрэгцээ харь улмын эрдэмтэн мэргэд бас төр түшилэж байсан юм бол сүүлд хэн хүнгүй мэдэх ажилчин сэхээтэн нам улс төрийн бүлэглэлүүд гээд л хөврөх юм бизээ.

Энэхүү сэдвээр холбогдох хүмүүс хувь иргэд  бичиж бас ярилцаад л бай . Хэрэгтэй дээ. Санаж л яваа гал голомт минь. Энэ бидний амьдрал  холын бодлын ойрхон ярвайсан ч элэглэх цалгиа инээдтэй  байгаа. Миний бие 2010 онд бичиж байсан нэгэн блог дээрээ ямар эх нутаг минь яс цуглуулдаг газар биш дээ хэмээсэн үгс бичиж байсан тэр олон хүнд юм бодогдуулсан байдаг. Бурхан ч хүртэл зугтах агшинд хүмүүс бие биедээ тусалдаг гээд блог эхлэн бичиж байсан. Захидал алга болж эхэллээ. Хүмүүс дотны хүндээ болоод эцэг өвгөддөө маш сайхан захидал биетэй цаас торго дээр  үүнээс урьд галаьын үед бол хадан дээр зураад л , бичиж байсан одоо электрон захиа, хэсэгчилсэн сэтгэгдэлд дарагдан үгүй боллоо хэмээсэн санаагаа гарган тавьж өгүүлж байлаа гэж. Электрон захиа электрог шуудан нь дуу, дүрс хөгжимтэй нь сайхаан сайхан гэвч гээд л боддог улс бий  юм билээ.